Καποδίστριας 2. Ευκαιρία ή απειλή για το Δήμο Διρφύων;

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση που αποτελεί πολιτικό και κοινωνικό θεσμό επιζητεί σήμερα περισσότερο από ότι στο παρελθόν να έχει διευρυμένη κοινωνική συμμετοχή και οικονομική αυτοτέλεια. Η αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι ένα ζήτημα για το οποίο έχει αναπτυχθεί έντονη φιλολογία τα τελευταία χρόνια. Με δεδομένες τις εξαγγελίες της Κυβέρνησης για νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα πάρει στο πλαίσιο της διοικητικής μεταρρύθμισης της χώρας μέχρι το τέλος του 2007 και έχοντας πλέον 10ετή εμπειρία από τη λειτουργία του Καποδίστρια 1 το θέμα θα πρέπει να μας απασχολεί ιδιαιτέρως.
Το επιχείρημα για τη διεύρυνση Δήμων (αλλά και Νομαρχιών και Περιφερειών) εδράζεται στην προσπάθεια που καταβάλλεται για την επίτευξη ανάπτυξης με παράλληλη απορρόφηση του Δ' Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης που από ότι φαίνεται θα είναι και το τελευταίο οικονομικό βοήθημα διοικητικής στήριξης από την Ε.Ε.
Παρότι το επιχείρημα ακούγεται λογικό και δίκαιο το θέμα της διεύρυνσης εμπεριέχει κατά την άποψή μας υψηλό ρίσκο γιατί συνδέεται με τα ιδιόμορφα χαρακτηριστικά του κάθε Δήμου. Για άλλους Δήμους η συνένωση μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για άλλους όμως διαρκή απειλή.
Όσον αφορά το Δήμο Διρφύων υπάρχουν ιδιαιτερότητες που μάλλον σε αυτή τη φάση καθιστούν επικίνδυνη οποιαδήποτε προσπάθεια συνένωσης με τους όμορους Δήμους.
Συγκεκριμένα ο Δήμος Διρφύων:
α. Παρουσιάζει ετερογένεια όσον αφορά το παραγόμενο προϊόν. Τα νότια χωριά για παράδειγμα έχουν πεδινές καλλιέργειες, τα βόρεια ορεινές, εκείνα επί του άξονα Στενή-Χιλιαδούς επικεντρώνονται στο τουριστικό προϊόν ενώ σε όλο το Δήμο ευδοκιμεί η μελισσοκομία, η κτηνοτροφία και η παραγωγή δασικών προϊόντων. Επίσης ο Δήμος Διρφύων παρουσιάζει ετερογένεια παραγόμενου προϊόντος και με τους περισσότερους όμορους δήμους. Η ετερογένεια αυτή αποτελεί εμπόδιο στην ομαλή διαδικασία πιθανής συνένωσης αφού καθιστά απίθανη από τους Δήμους την ισότιμη υποστήριξη των ζωτικών οικονομικών τους συμφερόντων που προκύπτουν από την παραγωγή.
β. Δεν έχει κατά την άποψή μας ολοκληρώσει τη μετεξέλιξη του στο πρότυπο του Δήμου που στόχευε το σχέδιο του Καποδίστρια 1.
Αυτό οφείλεται σε πολλούς λόγους όπως: α) υπάρχει υστέρηση στη λειτουργία των τεχνικών και μελετητικών υπηρεσιών του Δήμου με αποτέλεσμα να χάνονται κονδύλια επειδή δεν μπορούν να τεκμηριωθούν με τεχνοοικονομικά κριτήρια μελέτες για την προώθηση μεγάλων έργων ανάπτυξης, β) υφίσταται έλλειμμα εξορθολογισμού των οικονομικών του Δήμου λόγο για τον οποίο ο Δήμος μας είναι και υπόλογος με παρέμβαση της Περιφέρειας, γ) δεν έχουν σαφώς επιλυθεί τα θέματα των παρακρατηθέντων φόρων καθώς και οι αρμοδιότητες των συναφών με το θέμα αρχών, δ) υφίσταται αμφισβήτηση όσον αφορά τη δίκαιη κατανομή κονδυλίων ανά Δημοτικό Διαμέρισμα και πολλά άλλα που δεν είναι της παρούσης να αναλυθούν.
γ. Δεν έχει πλήρως εναρμονιστεί με τον νέο Δημοτικό και Κοινοτικό Κώδικα ο οποίος από τις τελευταίες εκλογές (πρόσφατα δηλαδή) τέθηκε σε εφαρμογή. Αυτό συνδέεται με την άποψή μας ότι σε πιθανή συνένωση τα Τοπικά Συμβούλια θα χάσουν εντελώς το ρόλο τους στη λήψη αποφάσεων που ούτως ή άλλως σήμερα είναι γνωμοδοτικός. Ήδη τα Τοπικά Συμβούλια έχουν εξελιχθεί σε κυματοθραύστη της λαϊκής αγανάκτησης προς το Δήμο ενώ παράλληλα λειτουργούν πλέον ως όργανο που υλοποιεί τις επιλογές της Δημοτικής Αρχής.
δ. Σε περίπτωση συνένωσης του θα επιβαρυνθεί οικονομικά με υψηλότερη φορολόγηση των δημοτών του όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών για δημόσια αγαθά (ύδρευση, φωτισμός, αποχέτευση, αποκομιδή απορριμμάτων κλπ.) όπως συμβαίνει στους Δήμους που περιλαμβάνουν μεγάλα αστικά κέντρα και πόλεις.
ε. Σε περίπτωση ενοποίησης των λειτουργιών του που αναγκαστικά θα προκύψουν από πιθανή συνένωση θα οδηγηθεί σε ανάθεση έργων σε ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες θα αντικαταστήσουν τον «δημόσιο χαρακτήρα» της εργασίας που προσφέρει σήμερα το προσωπικό του Δήμου. Έτσι πολλά από τα έργα τα οποία αναλαμβάνουν υπάλληλοι του Δήμου (π.χ. καθαριότητα, συντήρηση κλπ.) θα κληθούν να τα αναλάβουν ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες δεν θα επιλέγουν τους εργαζόμενους λαμβάνοντας υπόψη κοινωνικά κριτήρια και κριτήρια εντοπιότητας αλλά μόνο το χαμηλό κόστος εργασίας τους (συνήθως σε αυτού του είδους τις εταιρείες απασχολούνται οικονομικοί μετανάστες). Κατά την άποψή μας σε αυτή την περίπτωση θα τεθούν σε άμεσο κίνδυνο οι θέσεις εργασίας των εργαζόμενων σήμερα στις υπηρεσίες του Δήμου και κυρίως των συμβασιούχων.
στ. Σε περίπτωση συνενώσεως του τα μεγάλα έργα (οδοποιίας, κατασκευών, ανάπλασης κλπ.) θα αναληφθούν από «μεγαλοεργολάβους του κέντρου» εκτοπίζοντας τους μικρότερους που επιδιώκουν να αναλαμβάνουν μέχρι σήμερα τα έργα στο Δήμο. Αν και αυτοί που αναλαμβάνουν τα τελευταία 10 χρόνια όλα σχεδόν τα έργα του Δήμου, έχουν γίνει ήδη μεγαλοεργολάβοι, δεν ξεπερνούν τους 2-3 σε αριθμό και είναι σίγουρο ότι θα πιέσουν με τον τρόπο τους την παρούσα Δημοτική Αρχή (η οποία έχει αποδείξει ότι δεν προβάλει και ιδιαίτερη αντίσταση σε τέτοιες ιδιότυπες συνεργασίες!) να συμφωνήσει σε συνένωση ώστε να μεγαλώσουν την «πίττα».
ζ. Διαθέτει ένα περιορισμένο αριθμό μικρομεσαίων παραδοσιακών κυρίως επιχειρήσεων οι οποίες προσπαθούν να επιβιώσουν περιορίζοντας το κόστος λειτουργίας τους κυρίως προσφέροντας προσωπική-οικογενειακή εργασία. Οι μεγάλες δε επιχειρήσεις (κυρίως πτηνοτροφικές μονάδες) που λειτουργούν στα όρια του Δήμου δεν έχουν πιεστεί από την Δημοτική Αρχή να λειτουργούν με άμεσα ανταποδοτικά οφέλη προς τις τοπικές κοινωνίες πέραν της προσφοράς εργασίας (που και αυτή θα μπορούσε να διευρυνθεί περιορίζοντας την υψηλή ανεργία που μαστίζει την περιοχή μας). Επιπλέον οι κάτοικοι αυτών των περιοχών (π.χ. του Πισσώνα) παραπονούνται για υποβάθμιση του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής τους από τη λειτουργία των επιχειρήσεων αυτών χωρίς να βρίσκουν ανταπόκριση και στήριξη από τον Δήμο. Επανερχόμενος στο θέμα, οι μικρομεσαίες λοιπόν επιχειρήσεις του Δήμου μας θα υποστούν ένα ευρύτερο και εντονότερο ανταγωνισμό από άλλες μεγαλύτερες με κίνδυνο εάν δεν δημιουργηθεί πλαίσιο προστασίας τους να οδηγηθούν σε μαρασμό.
η. Παρουσιάζει δημογραφική αλλαγή (μείωση του αριθμού των κατοίκων και μεταβολή της ποιοτικής σύνθεσης του πληθυσμού π.χ. οι νεότεροι μετακινούνται προς τα κέντρα για εξεύρεση εργασίας, εκπαίδευση των παιδιών τους κλπ.). Αυτό σημαίνει ότι πιθανή συνένωση με Δήμους που παρουσιάζουν δημογραφική ανάπτυξη (π.χ. Δήμος Αρτάκης) θα περιορίσει το ρόλο των τοπικών κοινωνιών των Δημοτικών Διαμερισμάτων του Δήμου μας οι οποίες δεν θα έχουν «δυνατή φωνή» να διεκδικήσουν οφέλη και υποστήριξη για τον τόπο διαμονής τους.
θ. Παρουσιάζει γεωγραφική διασπορά των χωριών και οικισμών του με αποτέλεσμα πιθανή συνένωση να μεγαλώσει την απόσταση που απαιτείται να διανύσει ο δημότης ώστε να συναλλαγεί με τις διοικητικές υπηρεσίες του Δήμου (οι οποίες θα εδρεύουν προφανώς σε άλλο κέντρο πιο απομακρυσμένο για τους περισσότερους και όχι όπως σήμερα στη Στενή). Αρα ο δημότης θα βρίσκεται «πιο μακριά» από τον Δήμο που καλείται να τον υπηρετεί και βεβαίως να τον εξυπηρετεί.
Όλες οι παραπάνω σύντομες σκέψεις καθιστούν το εγχείρημα της πιθανής συνένωσης του Δήμου μας με κάποιον άλλο αρκετά επικίνδυνο. Ο λόγος βέβαια που η Κυβέρνηση έχει αποφασίσει να νομοθετήσει για το θέμα δεν είναι ότι ο Καποδίστριας 2 επιδιώκει να δημιουργήσει πρόβλημα στις τοπικές κοινωνίες των μικρότερων Δήμων. Αντίθετα μάλιστα η γενική φιλοσοφία του υποστηρίζει την ανάπτυξη. Κατά την άποψή μας όμως ο Δήμος Διρφύων και για τους παραπάνω λόγους που αναφέρθηκαν δεν έχει προετοιμαστεί για να ανταποκριθεί σε αυτή την πρόκληση με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να απολέσει το χαρακτήρα και την αυτοτέλειά του. Είναι αλήθεια ότι για άλλους Δήμους οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν καλύτερα τις δυνατότητες απορρόφησης κονδυλίων της Ε.Ε. τα τελευταία χρόνια και δημιούργησαν πραγματική ανάπτυξη η πρόταση για ευρύτερες συνενώσεις να τους εξυπηρετεί. Παρεμπιπτόντως να αναφέρουμε ότι η πραγματική ανάπτυξη στα πλαίσια των Δήμων προσμετράται με το πόσες ενεργές και πάγιες θέσεις εργασίας δημιουργήθηκαν -και όχι προεκλογικά ετάχθησαν- με ενέργειες της Δημοτικής Αρχής. Αλήθεια ας το σκεφτούν οι δημότες μας αυτό για να καταλάβουν τι έργο έχει επιτελεστεί προς την κατεύθυνση αυτή!
Σε κάθε περίπτωση και σύμφωνα με τις δηλώσεις των Κυβερνητικών ιθυνόντων οι συνενώσεις θα προταθούν με θεσμοθετημένα κίνητρα και εκούσιες αποφάσεις των δημοτικών συμβουλίων. Το εγχείρημα άλλωστε θα πρέπει να έχει υψηλή δόση βολονταρισμού ώστε να είναι και πολιτικά βιώσιμο. Επειδή όμως πάντοτε στην πολιτική υπάρχει και παρασκήνιο που εξυπηρετεί οικονομικά συμφέροντα και προσωπικές φιλοδοξίες ορισμένων επιτηδείων εις βάρος των συμφερόντων του λαού ας προσέχουμε και ας εγρηγορούμε. Αλλωστε σύντομα θα περάσουν σχετικές εγκύκλιοι προς τους Δήμους τις οποίες θα μελετήσουμε και θα επανέλθουμε επί του θέματος.
Γιώργος Ντούρμας